De grootste uitdaging in je leven is de zorg voor jezelf. Zorgen voor jezelf betekent dat je niet een slaaf bent van de mensen om je heen en ook niet van je eigen verlangens. Het gaat om het realiseren van de mogelijkheid om je gedrag te kunnen veranderen wanneer je dat zou willen. De zorg voor jezelf staat altijd onder druk. Het onderscheid tussen wat je wel en niet mag doen bepaal je immers niet volledig zelf, maar altijd met anderen (zie voorgaande blogs). Je kunt daardoor niet altijd doen wat je wilt en je hebt daardoor niet altijd de mogelijkheid om je gedrag te veranderen wanneer je dat zou willen.
Zorgen voor jezelf is zorgen voor een ander De zorg voor jezelf wil niet zeggen dat je niet voor anderen hoeft te zorgen. Volgens Foucault geldt dat de zorg voor jezelf – vanuit het principe dat jij als mens bestaat – voorafgaat aan de zorg voor de ander. De zorg voor anderen is altijd een onderdeel van de zorg voor jezelf. |
Een signaal dat het niet goed gaat met de zorg voor jezelf is wanneer je gefrustreerd bent of je leven als een worsteling ervaart. Frustraties en worstelingen hebben volgens Foucault te maken met economische, etnische, sociale of religieuze overheersing en vormen van uitbuiting en afhankelijkheid van anderen. Hoewel het van alles kan zijn, beschrijft Foucault een aantal algemene kenmerken van frustraties en worstelingen. Ze hebben (vooral) te maken met:
Om goed voor jezelf te zorgen is het belangrijk dat je inzicht hebt in hoe de situatie waarin je je bevindt is gevormd door de combinatie van ethiek, macht en kennis. Vervolgens kijk je op welke wijze je ervoor kunt zorgen dat je meer mogelijkheden krijgt om je gedrag te veranderen wanneer je dat zou willen. Voor Foucault biedt dit inzicht een bescherming voor je individuele bestaan, het is een middel om te overleven in een wereld waarin je wordt overheerst door het onderscheid tussen wat je wel en niet mag doen. Het maakt dat je in het spel om de waarheid (zie het voorgaande blog) in staat bent een winnende keuze te maken voor de volgende zet in het spel.
Wil je dus goed voor jezelf zorgen, vraag je dan altijd (en in het bijzonder bij frustraties en worstelingen) af hoe de situatie waarin je je bevindt is gevormd en zou kunnen veranderen door:
- het ter discussie stellen van de mogelijkheden van anderen om afwijkend gedrag te vertonen en het sturen van elkaars gedrag;
- mensen in je meest directe omgeving (maar zijn niet beperkt tot jou en je directe omgeving, gelijksoortige frustraties en worstelingen kunnen zich overal en bij iedereen voordoen);
- wat wordt gezien als kennis en hoe dat wordt gebruikt om elkaar te sturen;
- hoe we als individu worden miskend door het gebruik van algemeenheden en generalisaties.
Om goed voor jezelf te zorgen is het belangrijk dat je inzicht hebt in hoe de situatie waarin je je bevindt is gevormd door de combinatie van ethiek, macht en kennis. Vervolgens kijk je op welke wijze je ervoor kunt zorgen dat je meer mogelijkheden krijgt om je gedrag te veranderen wanneer je dat zou willen. Voor Foucault biedt dit inzicht een bescherming voor je individuele bestaan, het is een middel om te overleven in een wereld waarin je wordt overheerst door het onderscheid tussen wat je wel en niet mag doen. Het maakt dat je in het spel om de waarheid (zie het voorgaande blog) in staat bent een winnende keuze te maken voor de volgende zet in het spel.
Wil je dus goed voor jezelf zorgen, vraag je dan altijd (en in het bijzonder bij frustraties en worstelingen) af hoe de situatie waarin je je bevindt is gevormd en zou kunnen veranderen door:
- de keuzes die jij en anderen maken hoe zich ten opzichte van elkaar te gedragen in het nastreven van wensen en verlangens (ethiek);
- de wijze waarop jij en anderen elkaar proberen te sturen en tegelijkertijd proberen zelf zo min mogelijk gestuurd te worden (macht);
- de ideeën van jou en anderen over wat het beste werkt (kennis).
Zorgen voor jezelf is niet gemakkelijk De Duitse filosoof Immanuel Kant (1724-1804) beschreef al dat het veel eenvoudiger is om je gedrag niet te veranderen en om anderen voor ons te laten denken, dan om ons gedrag wel te veranderen en zelf na te denken over de ruimte die we hebben om iets anders te doen dan wat we nu doen. |